Holland Varken als basis onder IKB‘s

Holland Varken (officieel KKS Holland Varken) loopt. 2 jaar geleden werd het aangekondigd in het Actieplan Vitalisering Varkenshouderij. Nu ligt er onder auspiciën van de POV en COV het Normenkader Holland Varken. Dit kader bevat uniforme basisvoorwaarden die voor de 2 IKB’s (IKB Varken en IKB Nederland Varkens) gelijk zijn. Veel van de voorschriften stonden al in de IKB’s maar worden met Holland Varken eenduidig toegepast. Ook zijn een aantal eisen opgenomen die wel verplicht waren, maar nog niet in de IKB’s stonden. Slachterijen voldoen met Holland Varken aan de erkenningseisen van de NVWA.

Verschillen met IKB zijn beperkt De meeste voorschriften uit het Normenkader Holland Varken zijn al onderdeel van de IKB-systemen dan wel verplicht via de wetgeving. De nieuwe beschrijvingen zorgen vooral voor het gelijkschakelen van de 2 IKB-regelingen en het wegnemen van enkele onduidelijkheden rondom bestaande (sector)afspraken. Zo is in het Convenant Diergezondheidsfonds vastgelegd dat varkenshouders noodopvang bij calamiteiten hebben. Ook zijn afspraken gemaakt over verdoofd castreren van biggen. Nu zijn ze verankerd in het Normenkader. De keuring van de elektrische installaties is via de meeste verzekeraars al langer verplicht en is een onderdeel van IKB Nederland Varkens. IKB Varkens had dit nog niet als eis opgenomen. In het Normenkader staat verder specifiek omschreven hoe vaak en voor welke dierziekten dierenartsen bloedonderzoek moeten doen. Nieuw is wel de eis dat varkenshouders een bewijs van vakbekwaamheid moeten hebben via scholing of training. Dat onderdeel wordt dit jaar nog nader uitgewerkt. Ook voor slachterijen verandert er niet veel. Er komt een uniforme detectie van berengeur. Een nieuwe maatregel is continu cameratoezicht op het welzijn van de varkens. Ook dat wordt de komende tijd verder ingevuld.

Goed imago Nederlandse varkensvlees

Holland Varken moet volgens de initiatiefnemers leiden tot een sterk merk en goed imago van het Nederlandse varkensvlees. Dat staat ook als doel in het vitaliseringsplan van de sector. “Dat kost echter tijd en is niet in één keer te realiseren”, luidt de onderbouwing van de POV. Holland Varken is volgens de varkensorganisatie dynamisch, wat betekent dat het kan worden aangepast aan veranderende wensen van consument en maatschappij. “Op deze manier kan Holland Varken doorontwikkelen tot een breed gedragen ketenkwaliteitssysteem met bekendheid in binnen- en buitenland.”

Voorschriften aangepast

De introductie van Holland Varken ging voor menig varkenshouder snel. Er was een krap tijdspad in verband met de Europese steungelden. Varkenshouders die voor 16 maart intekenden, krijgen een tegemoetkoming voor een deel van de deelnamekosten. Dat gaat over een periode van 5 jaar.

Inhoudelijk hebben IKB Varken en IKB Nederland Varkens hun voorschriften voor varkenshouders en slachterijen aangepast. De controlerende instanties Kiwa Verin en Producert zijn begonnen met de checks op varkensbedrijven volgens het nieuwe protocol. Op een paar punten na verandert er voor varkenshouders die al aan IKB deelnemen dus weinig. Partijen kunnen nog niet zeggen wat de eerste ervaringen zijn. In het algemeen verwacht POV dat de elektrakeuring de meeste impact heeft. Maar dat geldt niet voor iedereen want dit is vaak een voorwaarde in de verzekeringspolis. Ook voldoende noodhuisvesting in het geval van een calamiteit is, ondanks dat varkenshouders het al jaren moeten hebben, niet op alle bedrijven op orde. Varkenshouders in een enquête van Boerderij.nl verwachten daarmee de meeste moeite om aan te voldoen.

Enquête: Holland Varken is goed voor imago en afzet De meeste varkenshouders verwachten dat Holland Varken goed is voor het imago en afzet. Dat blijkt uit een enquête op Boerderij.nl. Verder verwachten deelnemers dankzij Holland Varken meer efficiënte en samenwerking in de sector. Voor een aantal was de financiële bijdrage het belangrijkste argument om mee te doen. Ruim de helft van de varkenshouders die de enquête heeft ingevuld doet mee met Holland Varken, veruit de meesten met de financiële bijdrage. Ruim 40% zegt zeker niet mee te doen. De niet-deelnemers zien geen meerwaarde in Holland Varken en verwachten hogere kosten. Op de vraag of Holland Varken zal leiden tot één IKB-systeem antwoordde een even groot deel met ‘ja’ en ‘nee’; beide circa 37%. Bij de vraag met welke eisen ze de meeste problemen verwachten werd ‘noodhuisvesting’ door 70% van de deelnemers aangekruist. Op de tweede plaats staat de eis voor scholing en training (34%). Opvallend: de keuring van elektrische installaties wordt maar in 11% van de antwoorden als probleem genoemd.

Sancties en termijnen

De meeste voorschriften van het Normenkader zijn per 1 april ingegaan. Alle deelnemende varkenshouders worden tijdens de reguliere jaarlijkse controle van hun IKB op de voorschriften uit het Normenkader gecontroleerd. De 2 IKB’s hanteren ook voor het Normenkader een systeem van sancties en termijnen wanneer een ondernemer er wel aan moet voldoen. Dat is altijd al het geval bij de controle voor IKB. Bij herhaaldelijk niet voldoen aan de eisen is uitsluiting mogelijk.

Meningen over Holland Varken verdeeld

Over het algemeen steunen een aantal geraadpleegde sectordeskundigen en ketenpartijen de komst van Holland Varken. Een enkeling vraagt zich wel af of Holland Varken werkelijk bedoeld is ter bevordering van vleesafzet of eigenlijk om de bloedgroepen binnen de POV bij elkaar te houden. Het grootste deel van de varkenshouders uit de enquête steunt het initiatief, maar er zijn ook kritische geluiden.

‘Nederland is veel te klein voor 2 systemen’

Binnen de sector is al langer discussie over de wenselijkheid van 2 IKB-systemen. Voorstanders vinden het belangrijk dat varkenshouders wat te kiezen hebben. Bovendien houden 2 systemen elkaar scherp. Tegenstanders benadrukken Nederland veel te klein is voor 2 systemen, wat vooral in het buitenland onduidelijkheid geeft. Met Holland Varken is dat probleem opgelost. “We kunnen 2 IKB’s in het buitenland niet uitleggen”, zegt Jaap de Wit, directeur bij slachterij Westfort. “Ook al zijn de verschillen onderling klein, het levert altijd vragen op.” Hij juicht de komst van Holland Varken daarom toe. Hetzelfde geluid is bij Vion en Compaxo te horen. Het is vooral belangrijk voor de export van varkensvlees naar landen buiten de EU, aldus de slachterijen.

‘Holland Varken vraagt in het buitenland om een goede uitleg’

Marc van der Lee, marketingspecialist bij bureau Ruemour en ervaren in de vleeswereld, vindt wel dat Holland Varken in het buitenland een goede uitleg vraagt. “IKB, Holland Varken, de concepten van slachterijen. In hoeverre is dat allemaal duidelijk bij afnemers.” Hij benadrukt dat 15 jaar investeren in IKB niet weggegooid mag worden.

‘In Nederland werkt het prima, maar in Japan snappen ze dat echt niet’

Robert Hoste, econoom varkensproductie bij Wageningen Economic Research, ziet in Holland Varken een elegante manier om de 2 IKB’s samen te laten smelten. “In Nederland werkt het prima, maar in Japan snappen ze dat echt niet.” Hij benadrukt dat voor een succesvolle branding van het Nederlandse varkensvlees 100% deelname nodig is. “Met maar een deel Holland Varken kun je niet naar buiten.”

‘Niet kanaliseren’

Volgens de POV heeft 80% van de varkenshouders inmiddels ingetekend voor Holland Varken. Overigens praat IKB Nederland Varkens (met Producert als controlerende instantie) tot nu toe van nog geen 20% deelname. Van de deelnemers aan de Boerderij.nl-enquête doet de helft mee.

Zolang niet alle varkenshouders meedoen, ontstaan in theorie 2 stromen varkens: IKB met en zonder Holland Varken. De COV geeft aan dat slachterijen de voorschriften uit Holland Varken ‘binnen afzienbare termijn’ eisen omdat het niet de bedoeling is om te kanaliseren. Ook slachterijen zelf zeggen geen aparte vleesstromen te willen omdat dat sterk kostprijsverhogend werkt. “Holland Varken is het basis kwaliteitssysteem waaronder varkens worden geleverd, dus kanalisatie is niet nodig”, aldus Bert Urlings, directeur Quality Assurance en Public Affairs bij Vion. Slachterijen verwachten dus feitelijk deelname aan Holland Varken om op termijn nog varkens te kunnen leveren. Urlings: “Vion zal alles in het werk stellen om alle Nederlandse varkens onder het certificaat Holland Varken gerangschikt te krijgen.”

 

Bron: Boerderij